پوکی استخوان یا استئوپروز، یک بیماری متابولیک است که با کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی شناخته می‌شود. این بیماری، به دلیل پیشرفت خاموش و بدون علامت خود، به‌عنوان “بیماری خاموش” نیز شناخته می‌شود. هر ساله 20 اکتبر (28 مهر) به‌عنوان روز جهانی پوکی استخوان نام‌گذاری شده است تا آگاهی عمومی در مورد این بیماری افزایش یابد و اقدامات پیشگیرانه و درمانی مورد تأکید قرار گیرد.
پوکی استخوان: بیماری خاموش اما جدی
پوکی استخوان با کاهش تراکم و کیفیت استخوان‌ها، آن‌ها را شکننده‌تر می‌کند. این بیماری اغلب در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد و معمولاً وقتی تشخیص داده می‌شود که بیمار دچار شکستگی استخوان شده باشد. شکستگی‌هایی که به‌ویژه در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ دست رخ می‌دهند، می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهند و حتی در برخی موارد منجر به مرگ‌ومیر شوند.
عوامل خطر پوکی استخوان
1. ژنتیک: سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی استخوان.
2. سن و جنسیت: خطر ابتلا با افزایش سن و در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
3. سبک زندگی: کم‌تحرکی، مصرف ناکافی کلسیم و ویتامین D، مصرف دخانیات و الکل.
4. بیماری‌های مرتبط: بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های تیروئیدی.
اهمیت پیشگیری از پوکی استخوان
پیشگیری از پوکی استخوان باید از دوران کودکی و جوانی آغاز شود، زیرا تراکم استخوان در این دوران به حداکثر خود می‌رسد. اقداماتی مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم و اجتناب از عادات ناسالم می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
راهکارهای پیشگیری و درمان
1. تغذیه مناسب:
• مصرف کلسیم: لبنیات، سبزیجات برگ سبز، بادام و ماهی‌های کنسروی مانند ساردین.
• ویتامین D: ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و قرار گرفتن در معرض نور خورشید.
2. فعالیت بدنی:
• ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی، دویدن و تمرینات قدرتی.
3. اجتناب از عوامل خطر:
• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل.
4. چکاپ‌های منظم:
• انجام سنجش تراکم استخوان (DXA) برای افراد در معرض خطر.
5. دارودرمانی:
• استفاده از داروهای بازدارنده تخریب استخوان یا تحریک‌کننده ساخت استخوان تحت نظر پزشک.
نقش آموزش و آگاهی در کنترل پوکی استخوان
آموزش عمومی درباره پوکی استخوان، کلید پیشگیری و کاهش شیوع این بیماری است. برگزاری کارگاه‌های آموزشی، پخش محتواهای علمی در رسانه‌ها و گنجاندن موضوعات مرتبط در برنامه‌های سلامت مدارس می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش آگاهی جامعه داشته باشد.
نتیجه‌گیری
پوکی استخوان یک چالش جدی برای سلامت عمومی است که می‌توان با اقدامات پیشگیرانه مناسب و آموزش همگانی از آن پیشگیری کرد. روز جهانی پوکی استخوان فرصتی است تا همه ما با شناخت بیشتر از این بیماری خاموش، سبک زندگی خود را به سمت سلامت بیشتر هدایت کنیم و از خطرات احتمالی آن در آینده جلوگیری کنیم.
نویسنده : نفیسه حسین‌زاده (مربی بهداشت آموزشگاه)
تایید کننده : نجمه مدبری (مدیریت آموزشگاه)