دیابت یکی از بیماری‌های متابولیکی شایع در جهان است که با افزایش سطح قند خون مشخص می‌شود. این بیماری به علت اختلال در تولید یا عملکرد انسولین، هورمونی که قند خون را تنظیم می‌کند، ایجاد می‌شود. روز جهانی دیابت، که هر ساله در 14 نوامبر (23 آبان) برگزار می‌شود، فرصتی است برای افزایش آگاهی عمومی در مورد پیشگیری، مدیریت و درمان این بیماری.
دیابت و انواع آن
دیابت به طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
یک. دیابت نوع 1:
این نوع دیابت ناشی از تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس است و معمولاً در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می‌شود.
افراد مبتلا به این نوع دیابت نیازمند تزریق انسولین هستند.
دو. دیابت نوع 2:
این نوع دیابت ناشی از کاهش حساسیت سلول‌های بدن به انسولین یا کاهش تولید آن است.
معمولاً در بزرگسالان و افراد دارای اضافه‌وزن رخ می‌دهد.
دیابت نوع 2 قابل پیشگیری و مدیریت است.
سه. دیابت بارداری:
این نوع دیابت در دوران بارداری رخ می‌دهد و ممکن است بعد از زایمان از بین برود، اما می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در آینده افزایش دهد.
علائم دیابت
• افزایش تشنگی و ادرار
• کاهش وزن غیرقابل توجیه
• خستگی مزمن
• تاری دید
• عفونت‌های مکرر یا زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند
عوامل خطر دیابت
1. دیابت نوع 1:
• سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی
2. دیابت نوع 2:
• چاقی و اضافه‌وزن
• زندگی کم‌تحرک
• سابقه خانوادگی دیابت
• رژیم غذایی ناسالم (مصرف زیاد قند و چربی)
عوارض دیابت
دیابت در صورت کنترل‌نشدن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:
• بیماری‌های قلبی-عروقی
• آسیب به کلیه‌ها (نفرروپاتی)
• آسیب به اعصاب (نوروپاتی)
• مشکلات بینایی (رتینوپاتی)
• زخم‌های دیابتی و قطع عضو
پیشگیری و مدیریت دیابت
1. سبک زندگی سالم:
• رژیم غذایی متعادل شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف قند و چربی.
• انجام ورزش منظم حداقل 30 دقیقه در روز.
• حفظ وزن مناسب.
2. چکاپ‌های منظم:
• اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا و انجام آزمایش HbA1c برای تشخیص و پایش دیابت.
3. مصرف دارو:
• استفاده از داروهای کاهش‌دهنده قند خون یا تزریق انسولین طبق دستور پزشک.
4. آموزش بیمار:
• آگاهی از علائم افت یا افزایش قند خون و نحوه مدیریت آن.
• یادگیری نحوه کنترل قند خون با استفاده از دستگاه گلوکومتر.
نقش آموزش و آگاهی در روز جهانی دیابت
آموزش عمومی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از دیابت و کاهش عوارض آن است. مدارس، مراکز بهداشتی و رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در اطلاع‌رسانی در مورد عوامل خطر و سبک زندگی سالم ایفا کنند. همچنین حمایت از بیماران مبتلا به دیابت در دستیابی به مدیریت بهتر بیماری، بخش مهمی از برنامه‌های این روز جهانی است.
شعار روز جهانی دیابت 2024: “دسترسی به مراقبت‌های دیابت برای همه”
این شعار نشان‌دهنده اهمیت دسترسی جهانی به خدمات بهداشتی، داروها و آموزش‌های مورد نیاز برای کنترل دیابت است.
نتیجه‌گیری
دیابت یک بیماری مزمن اما قابل پیشگیری و کنترل است. آگاهی عمومی، تغییر سبک زندگی و دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب می‌تواند از شیوع این بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران دیابتی را بهبود بخشد. روز جهانی دیابت فرصتی است تا با یادگیری و اطلاع‌رسانی، گامی مؤثر در جهت بهبود سلامت جامعه برداریم.
نویسنده : نفیسه حسین‌زاده (مربی بهداشت آموزشگاه)
تایید کننده : نجمه مدبری (مدیریت آموزشگاه)