این مطلب، بخشی از مقاله‌ای است که در “اولین همایش بین‌المللی پژوهش‌های تحول آفرین افسران پیشرفت ایران” پذیرفته شده است.
جلسات مشاوره فردی می‌توانند تأثیرات قابل‌توجهی بر خودکارآمدی دانش‌آموزان داشته باشند. این نوع مشاوره به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا به توانایی‌ها و استعدادهای خود پی ببرند، اهداف شخصی خود را مشخص کنند و راهبردهای موثری برای رسیدن به این اهداف تدوین کنند. چندین جنبه مهم وجود دارد که از طریق آنها جلسات مشاوره فردی می‌تواند خودکارآمدی دانش‌آموزان را افزایش دهد:
ارزیابی توانمندی‌ها: مشاوران به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا با شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف خود، پایه‌ای محکم برای اعتماد به نفس و احساس توانمندی در انجام وظایف مختلف ایجاد کنند. این شناخت دقیق به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که به توانایی‌ها و استعدادهای خود آگاه شوند و بدانند در چه زمینه‌هایی می‌توانند موفقیت بیشتری داشته باشند. همچنین، با شناسایی نقاط ضعف، دانش‌آموزان می‌توانند روی بهبود و تقویت این جنبه‌ها کار کنند. این فرآیند شناسایی و ارزیابی توانمندی‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا دیدگاه واقع‌بینانه‌تری نسبت به خود پیدا کنند، و این خودآگاهی به نوبه خود به افزایش اعتماد به نفس و خودکارآمدی آنها منجر می‌شود. به این ترتیب، دانش‌آموزان با اطمینان بیشتری به سمت اهداف خود حرکت می‌کنند و با چالش‌ها و موانع پیش‌رو به شیوه‌ای مؤثرتر مقابله می‌کنند.
تعیین اهداف شخصی: با کمک مشاور، دانش‌آموزان می‌توانند اهداف واقعی و قابل دستیابی برای خود تعیین کنند. تعیین اهداف مشخص و معین به این دلیل اهمیت دارد که به دانش‌آموزان جهت و هدف می‌دهد و آنها را ترغیب می‌کند تا به تلاش بیشتری بپردازند. وقتی دانش‌آموزان اهدافی واضح و دقیق برای خود تعریف می‌کنند، مسیر روشنی برای دستیابی به موفقیت پیش روی خود می‌بینند. این اهداف مشخص به عنوان نقشه راهی عمل می‌کنند که دانش‌آموزان را به سوی موفقیت هدایت می‌کند، انگیزه آنها را افزایش می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا با تمرکز و اراده بیشتری به سمت اهدافشان حرکت کنند. در این فرآیند، مشاور با ارائه راهنمایی‌ها و راهکارهای موثر، نقش مهمی در حمایت و تشویق دانش‌آموزان ایفا می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا با برنامه‌ریزی دقیق و منظم به اهداف خود برسند.
راهبردهای موثر: مشاوران می‌توانند راهبردهای موثری برای مواجهه با چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی دانش‌آموزان ارائه دهند. این راهبردها ممکن است شامل تکنیک‌های مدیریت زمان، مهارت‌های مطالعه، یا روش‌های مقابله با استرس باشند. برای مثال، در زمینه مدیریت زمان، مشاوران می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای فعالیت‌های روزانه و هفتگی خود داشته باشند، اولویت‌بندی وظایف را بیاموزند و از ابزارهای مختلف مانند جداول زمانی و تقویم‌ها برای پیگیری پیشرفت خود استفاده کنند. در زمینه مهارت‌های مطالعه، مشاوران می‌توانند روش‌های موثر مطالعه، یادداشت‌برداری، و مرور مطالب را آموزش دهند، که این مهارت‌ها می‌توانند به بهبود کیفیت یادگیری و افزایش بازده تحصیلی کمک کنند. همچنین، مشاوران می‌توانند تکنیک‌های مقابله با استرس مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن، و روش‌های آرام‌سازی را به دانش‌آموزان معرفی کنند تا بتوانند بهتر با فشارهای تحصیلی و اجتماعی مقابله کنند و موجب افزایش اعتماد به نفس آنها شوند. این راهبردهای عملی و کاربردی به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا با چالش‌ها و مشکلات مختلف به صورت موثرتری برخورد کنند و در نهایت به موفقیت و خودکارآمدی بیشتری دست یابند.
حمایت اجتماعی و عاطفی : جلسات مشاوره فردی فضایی فراهم می‌آورد که در آن دانش‌آموزان می‌توانند احساسات و نگرانی‌های خود را با یک فرد حرفه‌ای به اشتراک بگذارند. این فرصت برای بیان احساسات و مشکلات در محیطی امن و حمایت‌کننده، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا احساسات خود را بهتر درک کنند و راهکارهایی برای مقابله با آنها بیابند. مشاوران با گوش دادن فعال و بدون قضاوت به دانش‌آموزان، فضایی ایجاد می‌کنند که در آن احساس امنیت و اطمینان به وجود می‌آید. این حمایت اجتماعی و عاطفی می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب دانش‌آموزان کمک کند و همچنین اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد. وقتی دانش‌آموزان احساس می‌کنند که شنیده و درک می‌شوند، راحت‌تر می‌توانند با چالش‌های خود روبرو شوند و به راه‌حل‌های مؤثری دست یابند. این فرآیند نه تنها به بهبود وضعیت روانی و عاطفی آنها کمک می‌کند، بلکه به آنها قدرت می‌دهد تا با اعتماد به نفس بیشتری به سوی اهداف تحصیلی و شخصی خود حرکت کنند.
پیگیری و بازخورد : مشاوران به دانش‌آموزان بازخوردهای مستمر و سازنده می‌دهند و پیشرفت آنها را پیگیری می‌کنند. این بازخوردها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بهبودهای خود را ببینند و در صورت نیاز، تغییرات لازم را در راهبردهای خود ایجاد کنند. بازخوردهای منظم و هدفمند از سوی مشاوران به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که از نقاط قوت خود آگاه شوند و بر روی آنها بیشتر تمرکز کنند. همچنین، بازخوردهای سازنده به دانش‌آموزان نشان می‌دهد که در کدام زمینه‌ها نیاز به بهبود دارند و چگونه می‌توانند با استفاده از راهکارهای جدید و مؤثر، عملکرد خود را ارتقاء دهند.
این فرآیند پیگیری و ارائه بازخورد مستمر باعث می‌شود که دانش‌آموزان همواره در مسیر درست قرار داشته باشند و از پیشرفت‌های خود انگیزه بگیرند. مشاوران با ارائه نکات و توصیه‌های کاربردی، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا با موانع احتمالی مواجه شوند و راه‌حل‌های مناسبی برای آنها پیدا کنند. این تعامل و پشتیبانی مستمر از سوی مشاوران، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بیشتری به تلاش‌های خود ادامه دهند و به اهداف تحصیلی و شخصی خود دست یابند.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که این نوع مشاوره می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی، مسائل روان‌شناختی و اجتماعی، و رشد شخصی دانش‌آموزان کمک کند. افزایش خودکارآمدی از طریق مشاوره فردی می‌تواند دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های مختلف زندگی و دستیابی به اهداف بلندمدت آماده کند.
نویسنده : هدیه حجابی (معاونت علمی تربیتی آموزشگاه)
تایید کننده : نجمه مدبری (مدیریت آموزشگاه)